“Muziek is communicatie zonder woorden”

Lavinia, je verbindt vaak je muziek met andere kunstvormen of muzikanten met een ander specialisme. Nu ben je de samenwerking aangegaan met het Amsterdams Andalusisch Orkest. Hoe is jullie samenwerking tot stand gekomen? 
Lavinia: “Ik werd benaderd om dit project samen met het Amsterdams Andalusisch Orkest te doen. Hoewel het een hele andere wereld is qua stijl – ze gebruiken bijvoorbeeld andere toonladders dan in de westerse klassieke muziek – was ik al heel nieuwsgierig naar Arabische muziek. Vier jaar geleden deed ik een project met schrijver Abdelkader Benali en dat was mijn eerste kennismaking met Marokkaanse en Arabische muziek. Na het horen van zijn verhalen heb ik vanuit een soort intuïtief gevoel composities voor die voorstelling gemaakt. Dit voelt voor mij als een volgende stap. Voor mij is de samenwerking met mensen die de kennis van deze muziek in huis hebben ontzettend leerzaam en verreikend. Daniel heeft mij ontzettend fijn daarin meegenomen. Hij is een beetje de brug tussen Westerse en Arabische muziek.”

Ook het Amsterdams Andalusisch Orkest was al vaker te zien in onze theaterzaal, maar bijna altijd samen met een ander gezelschap. Daniel, wat is de kracht van samenwerking volgens jou? 
Daniel: “Lavinia leert van ons, maar wij leren natuurlijk ook heel veel van Lavinia door het samen spelen van haar stukken en de stukken die zij aandraagt. Haar stukken leunen meer naar Westerse klassieke muziek. Op een bepaalde manier is dat dichtbij onze muziek, maar het is niet wat wij normaal spelen. Dat maakt het hartstikke leuk, maar ook een uitdaging. In ons orkest zijn er bijvoorbeeld een aantal muzikanten die helemaal geen bladmuziek lezen. Die hebben altijd alles uit het hoofd geleerd en die moeten dat nu op andere manieren aanleren. Het is altijd een zoektocht, maar dat is juist ook het leuke aan het hele proces.” 

Haytham Safia is met zijn ud, een snaarinstrument, al vaker in ons theater geweest. Maar een qanûn hebben we hier nog weinig gezien. Kunnen jullie iets vertellen over dit bijzondere instrument? 
Daniel: “Een qanûn is een liggende harp. Naast de gewone stemming heeft dat instrument ook mogelijkheden tot microstemming. Met allerlei blokjes die je om kan slaan kan je de noot een fractie hoger laten worden. Binnen een halve noot kan je dan nog vijf stappen zetten.” 

Kende jij de qanûn al, Lavinia? 
Lavinia: “In best veel culturen zijn er overlappingen vanuit een bepaald gedeeld gedachtengoed. Iedere cultuur werkt dat op een andere manier uit. De harp is eigenlijk een veredelde boog met snaren erop die omhoog staat. Maar je kan hem natuurlijk ook neerleggen. Een liggende harp zie je best veel in andere culturen, zoals in Korea, de Arabische wereld en elders in Azië. Tegelijkertijd zijn het ook andere instrumenten qua speelwijze. De harp bespeel je met je blote vingertoppen…” 

Daniel vult haar verhaal aan: “Maar bij de qanûn heb je een soort plectra op je vingers, een soort nagels. En de harp heeft ook een breder bereik qua laag en hoog.” 
Lavinia: “Ik zie het gewoon als onderdeel van dezelfde familie in de instrumentwereld. Het is interessant om te kijken in hoeverre de qanûn en de harp elkaar aanvullen en hoe we binnen het concert een dialoog kunnen laten ontstaan tussen beide instrumenten.”